ادامه مطلب:
هر چند وانمود گرديد؛ که اتفاق چندان مهمی نيفتاده است. اما در عملکرد بعدی حاکميت، و طرح استراتژی جديد برای کردستان، که در ظاهر جنبش علنی آن سرکوب و در پُشت مرزها به انزوا کشانده شده بود؛ نقش بسزايی ايفا کرد. دوره ی ششم رياست جمهوری ، از جنوب تا شمال و از شرق تا غرب کردستان نه بر اساس تقسيمات کشوري بل؛ اکثريتِ ساکنین مناطق کردنشين که راه تحريم انتخابات در پيش نگرفته بودند. در شهر و روستا بدون سازمان خاص، تبليغ و بسيج نيرو، حتا بدون شناخت و توجه به برنامه های کانديدايی که آرايشان به نفع او به صندوق های رای ريخته شد. تنها براساس ِ غريزه جمعي به هاشمی بعنوان کانديد برگزيده، حتمی و مظهر اقدار رژيم«نه» گفتند. (2) رفتار جمعی مردم از يک طرف توازنِ قدرت ميان جناحهای رژيم را به نفع هيئت موتلفه برهم زد. و از طرف ديگر بر بحران مشروعيت رژيم افزود. آرای چند ميليونی مردم کردستان به احمد توکلي، هاشمی را به عنوان مظهر اقدار رژيم با کسری آراء روبرو کرد. در حالی که هاشمی رفسنجاني دوره ی اول رياست جمهوری را با شانزده ميليون راي آغاز کرده بود. با توجه به افزايش شمار واجدين شرکت در انتخابات، کسب چيزی حدود ده ميليون راي، موقعيت دشواری پيشاروی او گشوده بود. هرچند چرايی انتخابِ اين شکل از تقابل، بجای گزينش رويه ی تحريم که ازجانب احزاب و جريانات اپوزسيون بر آن تاکيد گذاشته می شد. هرگز مورد بازبينی جامعه شناسانه قرار نگرفت. نمی توان از تاثير چُنين راهبردی بر مناسباتِ مردم - قدرت، قدرت و گروههای دخيل در جنبش حق طلبانه مردم کردستان غافل بود. بدون ترديد، هم محافظه کاران که در صددند با کسب کرسی رياست جمهوری سازوکار حکومت يک دستِ ولايی را فراهم سازند. هم هاشمی که خوابهای تازه تری برای ایران دیده است و جناح اصلاح طلب که با خروج اجباری از قدرت فاصله چندانی ندارد. از اين رويداد و رويدادهای بعدی که در پی خواهد آمد، در تنظيم رفتار انتخاباتی خود بهره برده اند. در انتخاباتی که اصطلاحأ از جانب استاندار منتصب هاشمی در دوره ی دوم، به قهر مردم از هاشمی تعبير گرفت. سران رژيم پيام مردم کردستان را دريافت کرده بودند. و بر اساس آن به تدوين و اجرای استراتژی خود، بر پايه شرايط جديد همت گماشتند. کلنگ پروژه ی جديد رژيم برای مردم کردستان توسط محمد رضا رحيمی که از کرسی نماينده گی شهرهای قروه، سنندج و کامياران راهی ساختمان استانداری شده بود؛ به زمين زده شد. اين پروژه شمشير دو لبه ای بود؛ که يک لبه ی آن متوجه احزاب و سازمانهای اپوزسيون و در رأس آنها، حزب دمکرات کردستان و آن بخش از نيروهای کومه له که در کردستان عراق باقی مانده بود و لبه ی ديگر آن متوجه مردم به ظاهر ساکت و رام شده ی کردستان ايران می گرديد. برخورد رژيم در اين برهه، يعنی دوره دوم رياست جمهوری رفسنجاني، زيانهای جبران ناپذيری بر جنبش و احزاب سياسی در کردستان ايران وارد ساخت. در کنار ترور رهبران شاخص اپوزسيون، با استفاده از ضعف نيروهای حاکم برکردستان عراق و استفاده از جنگ داخلی دو نيروی عمده ( اتحاديه ميهنی و حزب دمکرات کردستان عراق)، رژيم توانست؛ ضربات مُهلکی بر احزاب و جريانات سياسی در عراق وارد سازد. علاوه بر ترور صدها تن از فعالين سياسی و نظامی اپوزسيون، شمار بيشتری از کادرهای سياسی و نظامی اين گروه ها، يا ناگزير به گزينش مهاجرت اجباری به اروپا نمود و يا در خاک عراق زمين گير کرد. نيروهای مسلح رژيم حتی در عمق خاک عراق و از بلندی های هيبت سولتان (3)، قلعه ی کويه(4) را به توپ بستند. گفته می شود؛ صحرا رودی يکی از قاتلين دکتر قاسملو و هم رزمانش، در اين حمله فرماندهی عمليات را بر عهده داشته است! اما در بُعد داخلي، سياستِ متفاوت تری در پيش گرفته شد. رحيمی که از کرسی مجلس، بر مسند استانداری کردستان نشسته يود. می بايست؛ رفاه، توسعه و بهبودِ وضعِ اقتصادی مردم که هشت سال جنگ ايران- عراق بروخامت آن افزوده بود؛ را فراهم آورد. با آمدن محمد رضا رحيمي، ظاهراً حکومت شمالی ها و اصفهانی ها در کردستان به سر آمد. معاون فرهنگی استاندار، از مردِ ريش دارِعبوس، با لهجه ی شمالی به فردی با لباس کردی مراد خانی و آشنا به ادبيات کرُدي، که خارج از نسل ِ ميان سال پاوه ای ها، کسی از گذشته ی او باخبر نبود، تغيير پيدا کرد. مديران و معاونين ادارات ِِ کمتر حساس و حتی برخی از بازجويان وشکنجه گران اداره اطلاعات، جای خود را با کردهای وفادار به رژيم وعمدتاً قروه ای عوض کردند. رحيمی در يکی از سخنرانی هايش به وضوح از دريافت پيام مردم کردستان توسط مسئولين و از آن ميان هاشمی سخن گفته بود. گماردن وابستگان محلی رژيم درپست های غير کليدی با هدفِ بومی سازی ادارات و سازمانهای دولتی و موازی سازی در زمينه ی مسائل فرهنگی را شامل می گرديد. در بُعد اقتصادی احداث کارخانجات کمتر مؤثر در حاشيه مناطق کردستان، نظير شهرهای قروه و بيجار که از نظر مذهبی با مذهب رسمی کشور در تضاد نبوده و در حوادث ربع قرن گذشته مشکلات کمتری برای رژيم فراهم کرده بودند. واگذاری کاملِ تجارت کلان با کردستان عراق به اداره ی اطلاعات، که بازار مناسب و پُر رونقی فراهم آورده بود و البته احداث ِ پارک و تفريح گاه هايی از اين دست در شهرهای کردستان را هم شامل می گرديد. اما همه اينها ظاهر پروژه هايی بودند که در پی دريافت پيام مردم کردستان، اجرای آن در دستور کار مسئولين تازه ی اداره کردستان گذاشته شده بود. عمده ترين بُعد استراتژی جديد رژيم، برای مردمی که هنوز حاضر به تمکين از حاکميت نشده بودند. گسترش تورهای توزيع ارزان و گاها" مجانی مواد مخدر در سطح کردستان که ابعاد آن حتی تا عمق روستاها ی کردستان گسترش يافته بود، در بر می گرفت. در پايان دوره ی دوم رياست جمهوری هاشمی رفسنجاني؛ کردستان زخمی تر از هر زمان ديگر، همراه ساير نقاط ديگر ايران که از برخی جوانب کمابيش شرايط نسبتاً همسانی داشتند، دوم خرداد هفتاد و شش را فرجی ديگر در بن بست رژيم سياسی و راهی برای نجات از دوزخ جمهوری اسلامی پنداشتند.با آمدن خاتمی به عرصه انتخابات ِ دوره هفتم رياست جمهوري، جامعه ی ايران وارد مرحله ی بسيار متفاوتی با مراحل ديگر حيات سياسی خود شده بود. راهی را که کُردها در دوره ششم انتخابات رياست جمهوري، همان گونه که در بالا بدان اشاره آمد؛ به صورت غريزيی و ظاهرا در راستای مهار قدرت برگزيده بودند. يک بار ديگر و در بُعد وسيع تری به اجرا درآمد. خارج از جامعه ی روشنفکری ايران و از آن جمله نويسندگان و صاحبان نشر که با استعفای خاتمی از وزارت ارشاد، اندک روزنه های موجود را هم بسته يافتند. ميزان ِ شناختِ ميليون ها ايراني که رای خود را به پای خاتمی ريختند. از شناختِ مردم کردستان در دوره ی ششم که با جانب داری از احمد توکلي به هاشمی و سياستهای رژيم «نه» گفته بودند؛ بيشتر نبود. با اين تقاوت که موج سنگين حضور مردم در اين دوره، خاتمی را ناچار به هم راهی و جانبداری از بخش های از انبوه مطالبات مردم نمود . در اين ميان جامعه کردستان با سه گزينه ی متفاوت مواجه بود:
هر چند وانمود گرديد؛ که اتفاق چندان مهمی نيفتاده است. اما در عملکرد بعدی حاکميت، و طرح استراتژی جديد برای کردستان، که در ظاهر جنبش علنی آن سرکوب و در پُشت مرزها به انزوا کشانده شده بود؛ نقش بسزايی ايفا کرد. دوره ی ششم رياست جمهوری ، از جنوب تا شمال و از شرق تا غرب کردستان نه بر اساس تقسيمات کشوري بل؛ اکثريتِ ساکنین مناطق کردنشين که راه تحريم انتخابات در پيش نگرفته بودند. در شهر و روستا بدون سازمان خاص، تبليغ و بسيج نيرو، حتا بدون شناخت و توجه به برنامه های کانديدايی که آرايشان به نفع او به صندوق های رای ريخته شد. تنها براساس ِ غريزه جمعي به هاشمی بعنوان کانديد برگزيده، حتمی و مظهر اقدار رژيم«نه» گفتند. (2) رفتار جمعی مردم از يک طرف توازنِ قدرت ميان جناحهای رژيم را به نفع هيئت موتلفه برهم زد. و از طرف ديگر بر بحران مشروعيت رژيم افزود. آرای چند ميليونی مردم کردستان به احمد توکلي، هاشمی را به عنوان مظهر اقدار رژيم با کسری آراء روبرو کرد. در حالی که هاشمی رفسنجاني دوره ی اول رياست جمهوری را با شانزده ميليون راي آغاز کرده بود. با توجه به افزايش شمار واجدين شرکت در انتخابات، کسب چيزی حدود ده ميليون راي، موقعيت دشواری پيشاروی او گشوده بود. هرچند چرايی انتخابِ اين شکل از تقابل، بجای گزينش رويه ی تحريم که ازجانب احزاب و جريانات اپوزسيون بر آن تاکيد گذاشته می شد. هرگز مورد بازبينی جامعه شناسانه قرار نگرفت. نمی توان از تاثير چُنين راهبردی بر مناسباتِ مردم - قدرت، قدرت و گروههای دخيل در جنبش حق طلبانه مردم کردستان غافل بود. بدون ترديد، هم محافظه کاران که در صددند با کسب کرسی رياست جمهوری سازوکار حکومت يک دستِ ولايی را فراهم سازند. هم هاشمی که خوابهای تازه تری برای ایران دیده است و جناح اصلاح طلب که با خروج اجباری از قدرت فاصله چندانی ندارد. از اين رويداد و رويدادهای بعدی که در پی خواهد آمد، در تنظيم رفتار انتخاباتی خود بهره برده اند. در انتخاباتی که اصطلاحأ از جانب استاندار منتصب هاشمی در دوره ی دوم، به قهر مردم از هاشمی تعبير گرفت. سران رژيم پيام مردم کردستان را دريافت کرده بودند. و بر اساس آن به تدوين و اجرای استراتژی خود، بر پايه شرايط جديد همت گماشتند. کلنگ پروژه ی جديد رژيم برای مردم کردستان توسط محمد رضا رحيمی که از کرسی نماينده گی شهرهای قروه، سنندج و کامياران راهی ساختمان استانداری شده بود؛ به زمين زده شد. اين پروژه شمشير دو لبه ای بود؛ که يک لبه ی آن متوجه احزاب و سازمانهای اپوزسيون و در رأس آنها، حزب دمکرات کردستان و آن بخش از نيروهای کومه له که در کردستان عراق باقی مانده بود و لبه ی ديگر آن متوجه مردم به ظاهر ساکت و رام شده ی کردستان ايران می گرديد. برخورد رژيم در اين برهه، يعنی دوره دوم رياست جمهوری رفسنجاني، زيانهای جبران ناپذيری بر جنبش و احزاب سياسی در کردستان ايران وارد ساخت. در کنار ترور رهبران شاخص اپوزسيون، با استفاده از ضعف نيروهای حاکم برکردستان عراق و استفاده از جنگ داخلی دو نيروی عمده ( اتحاديه ميهنی و حزب دمکرات کردستان عراق)، رژيم توانست؛ ضربات مُهلکی بر احزاب و جريانات سياسی در عراق وارد سازد. علاوه بر ترور صدها تن از فعالين سياسی و نظامی اپوزسيون، شمار بيشتری از کادرهای سياسی و نظامی اين گروه ها، يا ناگزير به گزينش مهاجرت اجباری به اروپا نمود و يا در خاک عراق زمين گير کرد. نيروهای مسلح رژيم حتی در عمق خاک عراق و از بلندی های هيبت سولتان (3)، قلعه ی کويه(4) را به توپ بستند. گفته می شود؛ صحرا رودی يکی از قاتلين دکتر قاسملو و هم رزمانش، در اين حمله فرماندهی عمليات را بر عهده داشته است! اما در بُعد داخلي، سياستِ متفاوت تری در پيش گرفته شد. رحيمی که از کرسی مجلس، بر مسند استانداری کردستان نشسته يود. می بايست؛ رفاه، توسعه و بهبودِ وضعِ اقتصادی مردم که هشت سال جنگ ايران- عراق بروخامت آن افزوده بود؛ را فراهم آورد. با آمدن محمد رضا رحيمي، ظاهراً حکومت شمالی ها و اصفهانی ها در کردستان به سر آمد. معاون فرهنگی استاندار، از مردِ ريش دارِعبوس، با لهجه ی شمالی به فردی با لباس کردی مراد خانی و آشنا به ادبيات کرُدي، که خارج از نسل ِ ميان سال پاوه ای ها، کسی از گذشته ی او باخبر نبود، تغيير پيدا کرد. مديران و معاونين ادارات ِِ کمتر حساس و حتی برخی از بازجويان وشکنجه گران اداره اطلاعات، جای خود را با کردهای وفادار به رژيم وعمدتاً قروه ای عوض کردند. رحيمی در يکی از سخنرانی هايش به وضوح از دريافت پيام مردم کردستان توسط مسئولين و از آن ميان هاشمی سخن گفته بود. گماردن وابستگان محلی رژيم درپست های غير کليدی با هدفِ بومی سازی ادارات و سازمانهای دولتی و موازی سازی در زمينه ی مسائل فرهنگی را شامل می گرديد. در بُعد اقتصادی احداث کارخانجات کمتر مؤثر در حاشيه مناطق کردستان، نظير شهرهای قروه و بيجار که از نظر مذهبی با مذهب رسمی کشور در تضاد نبوده و در حوادث ربع قرن گذشته مشکلات کمتری برای رژيم فراهم کرده بودند. واگذاری کاملِ تجارت کلان با کردستان عراق به اداره ی اطلاعات، که بازار مناسب و پُر رونقی فراهم آورده بود و البته احداث ِ پارک و تفريح گاه هايی از اين دست در شهرهای کردستان را هم شامل می گرديد. اما همه اينها ظاهر پروژه هايی بودند که در پی دريافت پيام مردم کردستان، اجرای آن در دستور کار مسئولين تازه ی اداره کردستان گذاشته شده بود. عمده ترين بُعد استراتژی جديد رژيم، برای مردمی که هنوز حاضر به تمکين از حاکميت نشده بودند. گسترش تورهای توزيع ارزان و گاها" مجانی مواد مخدر در سطح کردستان که ابعاد آن حتی تا عمق روستاها ی کردستان گسترش يافته بود، در بر می گرفت. در پايان دوره ی دوم رياست جمهوری هاشمی رفسنجاني؛ کردستان زخمی تر از هر زمان ديگر، همراه ساير نقاط ديگر ايران که از برخی جوانب کمابيش شرايط نسبتاً همسانی داشتند، دوم خرداد هفتاد و شش را فرجی ديگر در بن بست رژيم سياسی و راهی برای نجات از دوزخ جمهوری اسلامی پنداشتند.با آمدن خاتمی به عرصه انتخابات ِ دوره هفتم رياست جمهوري، جامعه ی ايران وارد مرحله ی بسيار متفاوتی با مراحل ديگر حيات سياسی خود شده بود. راهی را که کُردها در دوره ششم انتخابات رياست جمهوري، همان گونه که در بالا بدان اشاره آمد؛ به صورت غريزيی و ظاهرا در راستای مهار قدرت برگزيده بودند. يک بار ديگر و در بُعد وسيع تری به اجرا درآمد. خارج از جامعه ی روشنفکری ايران و از آن جمله نويسندگان و صاحبان نشر که با استعفای خاتمی از وزارت ارشاد، اندک روزنه های موجود را هم بسته يافتند. ميزان ِ شناختِ ميليون ها ايراني که رای خود را به پای خاتمی ريختند. از شناختِ مردم کردستان در دوره ی ششم که با جانب داری از احمد توکلي به هاشمی و سياستهای رژيم «نه» گفته بودند؛ بيشتر نبود. با اين تقاوت که موج سنگين حضور مردم در اين دوره، خاتمی را ناچار به هم راهی و جانبداری از بخش های از انبوه مطالبات مردم نمود . در اين ميان جامعه کردستان با سه گزينه ی متفاوت مواجه بود:
- - گزينش ِ گزينه ی تحريم، که شعار سنتی احزاب و جريانات سياسی خارج از کشور، در انتخابات های گذشته بوده است. راهبردی که خارج از تحريم کنندگان ِ ثابت و کم شمار، تا دوره ی دوم انتخاباتِ شوراهای اسلامي، هرگز نتوانسته بود؛ به وزنه قابل توجهي در عرصه ی سياست گذاری بدل شود.
- ازکاندياتوری ناطق نوري حمایت کند؛ که فراهم نمودن شرايطِ رفع تبعيض فرهنگی و از جمله اجرای اصل پانزده ی قانون اساسی را با شماری از نويسندگان کرُد در ميان گذاشته بود. دراين دوره از انتخابات، طيفِ نه چندان وسيعی از نويسندگان سنتی کُرد، علنا" به حمايت از ناطق نوری برخاستند. در اين راستا مشاورين فرهنگی رحيمي که پُست وزارتش در دولت محتوم ناطق نوري ثبت شده بود. به عنوان ِ سرپُل ارتباطی ستاد ناطق نوري، زمينه ی ديدار و دريافت وعده های رياست جمهور آينده ی ايران را با اين دسته از نويسندگان فراهم کرده بود. کار به جای کشيد. عضو سردبيری مجله ی گُردی سروه که در اروميه منتشر می شود. در اطلاعيه ای که در نشريه محلی آبيدر به چاپ رسيد. به نماينده گی از نويسندگان کردستان! مردم را به جانبداری از ناطق نوری فرا خواند.
- راهی را که قبلا ًآزموده بود، يک بار ديگر تجربه کند. مخالفت با کانديدای منتخب و رسمی حاکميت، از طريق انتخاب ِ کانديد فرعي. آمار اين دوره از انتخابات، مشارکت جمع وسيعتری از مردم کردستان را به نمايش می گذارد. فضای بوجود آمده در کردستان، نسبت به دوره های گذشته و در برآورد با نقاط ديگر ايران، تفاوت محسوسی را نشان می دهد. در اين دوره جامعه به عرصه کشمکش ِ گرايشاتِ اجتماعي، با جهان بينی و طرز تلقی متفاوت از تحولات و اوضاع سياسی روبرو می شود:
- الف: گرايش اول؛ نسل ِ تحريم، با گرايشات ِ سياسی متفاوت، بيمناک از اعتبار گذشته خود وارد گفتمان انتخاباتی و بحث بر سر مشارکت يا عدم مشارکت می شود. اين گرايش، از طرفی چشم به منبع مشروعيت خود، يعنی احزاب و سازمانهای سياسی اپوزسيون می بندد. منبعی که دستور تحريم انتخابات را بدون در نظر گرفتن ميزان اثر بخشی راهبردهای خود، با صدور اطلاعيه اي قبلا راهی سايتهای انترنتی کرده بود. از طرفِ ديگر عاجز از مقابله با موجی که ببش از همه نسل پُر شمار زنان و جوانان را با خود به همراه دارد. به طوری که هيچ نيرويی قادر به توقف آن نيست. در واقع ناظر تحولات بعدی می شود. بخش گسترده ای از اين گرايش که زمانی جوان و ميدان دار و امروز ناتوان از پاسخ گويی به نسل دانشگاه رفته و گره خورده با فضای نو جامعه ايران، قرار گرفته است. از آنجا که داغ اعدام، شکنجه، زندان و تحقير دو دهه نظام جمهوری اسلامی را با خود يدک می کشد. در اين دوره از انتخابات عليرغم تلاش، نمی تواند؛ کمترين نقشی در متوقف کردن ِ موج پر توانِ ِ شرکت در انتخابات را ايفاء کند. اما نسل جوان تر اين گرايش، در ميانه ی شرکت يا تحريم، دخالتگری يا نظاره گر بودن، محافل خود را سازمان می دهد. و بر آن است تا در کنار تحريم، مُهر خود را بر پيشانی برخی از حوادث جامعه بکوبد.
- ب: گرايش دوم؛ شامل آن دسته از کرُدها می شود که در دو دهه ی گذشته، در راستای سرکوب ِ جنبش حق طلبانه ی مردم، در خدمت رژيم بوده و در سايه ی سياستهای اقتصادی رژيم به شدت فربه و متمول شده و اتفاقا به دليل اخراج های گسترده ی اوايل ِانقلاب و گزينش های بسيار سخت گيرانه در کردستان، توانسته بود؛ عليرغم بی لياقتي پُست های نه چندان کليدی را هم تصاحب کند. اين قشر هم گام با بخش وسيعی تری از بورژوازی کُرد، که به دليل دور بودن از مرکز قدرت، درک روشنی از ساختار قدرت در ايران ندارد و در دوره ی بعد از جنگ و شرايط اقتصادی ويژه ای که به دليل تحولات عراق و بل اخص، بخش کردنشين آن فراهم آمد، توانسته بود جان تازه ای بگيرد. هر نوع تحول در ساختار قدرت را ضايعه ای بزرگ برای خود بر می شمارد. با اين تفکر و با همه توان ِ مالی خود به جانبداری از ناطق نوری وارد عرصه انتخابات شد. حضور نمايندگان ِ اين گرايش، به دليل فقر شديد اکثريت افراد جامعه و شکاف عميق مردم و دولت، برقطبی شدن ِ هر چه بيشتر فضای سياسی جامعه و سمتگيری بيشتر به جانب حضور در انتخابات به نفع خاتمی ياری رساند.
- ج: گرايش يا لايه سوم؛ در عرصه حضور يا عدم حضوردر انتخابات، مربوط می شود؛ به آن بخش از مذهبيون ِ مغضوب ِ حاکميت، که سالهای نخست انقلاب، خادم ِ رژيم و در راستای سرکوبِ جنبش مردم، نقش ممتازی ايفا کرده بودند. در نيمه ی دوم سال 1359 رهبران شاخص آن دستگير، زندانی و به تبعيد فرستاده شد. اين گرايش در غيبت نيروهای چپ در دانشگاه ها توانسته بود؛ علاوه بر حفظ بخشی از نيروهای خود، آن دسته ازفرزندان ِ خانواده های کشته شدگان ِ رژيم، با گرايش ِ عمدتاً مذهبي، که از سياست های رژيم فاصله گرفته بودند، با خود همراه سازد. صاحبان اين گرايش که خواستگاه اصلی آن، بخشهای از جنوب کردستان ايران؛ شامل: شهرهای سنندج ، مريوان، پاوه و تا حدودی سقز می شد. در دو دهه ی گذشته توانسته بود، حوزه نفوذ خود را به مرکز و شمال کردستان گسترش دهد. اين جريان در سالهای نخست انقلاب، عليرغم ناهمگونی و تضادهای دروني، در ظرف جريانی زير نام مکتب ِ قرآن (مفتی زاده ای ها) بر تحولات کردستان، تاثيرمنفی گسترده ای ايفاء کرد. بعد از پوست اندازی و از سر گذراندن ِ بحرانهای دروني، در هيئت گرايش اسلام سُنی منتقدِ حاکميت، وارد عرصه انتخابات شد. حضور اين گرايش در انتخابات، کاملا آگاهانه و از زاويه ي، طرحِ مجدد ديدگاههای خود در فضای سياسی جامعه بود. هرچند گرايش اصلی طرفداران ِ مفتی زاده، در راستای آخرين توصيه های نامبرده، عدم حضور درمسائل سياسی و صرفاً رويه ی ارشادی و آگاه گرانه ی مذهبی را سر لوحه فعاليت خود قرار داده بود. اما جريانات ديگری که از دل ِ اين گرايش بيرون زده بود؛ از توصيه های رهبر خود فاصله گرفته و راهبرد ديگری برگزيدند. شاخه ی اصلی اين گرايش توانسته بود؛ علاوه برمساجد، کلاسهای قرآن، انتشارات و کتابخانه ها، به جمع نسبتا وسيعی از دانشگاه رفته ها نيز دست يابد. اين جريان از زاويه نظری و در بُعد ملي، خلاء ناشی از شکست ايدئولوژی و جهانبينی خود را با ديگاههای تازه ی سروش و ديگر ايدئولوگهای اسلامی پُرکرده و در بُعد فرا ملي با وجود تفاوت در نوع نگاه، علاوه بر ترجمه ی وسيع و گسترده ی آثار نويسندگانی نظير؛ قرضاوي، حسن بنا و سيد قطب از تجربيات احزاب برادر در کردستان عراق از جمله حزب اتحاد اسلامی (يه کگرتووی ئيسلامي) که در انتخابات کردستان عراق مشارکت کرده بود؛ کمال استفاده را ببرد. در حوزه عملي، علاوه بر طرح و برجسته کردن تبعيض مذهبی در برابر مسائل ملي، با گرايش اصلاح طلبان دولتی و راست ترين گرايش درون ملی - مذهبی ها، محشور گرديد. اين گرايش که در انتخابات دوره ششم رياست جمهوري، مردد از جانبداری از رهبریی شيعه و تکرار دوباره شکست رهبران خود بر سر دو راهی؛ شرکت يا تحريم، قرار گرفته بود. در انتخاباتِ بعدی توانست؛ شماری از نمايندگان خود را به مجلس و شوراهای اسلامي بفرستد.بدين ترتيب نتايج انتخابات، نشان از گزينش آزمون دوره ششم رياست جمهوری، همگام با ساير نقاط ديگر ايران را نشان می دهد. راهبردی که در انتخابات ِ دوره ی اول شوراهای شهر و روستا و در دوره ی ششم مجلس شورای اسلامي، با پيوستن بخش مهمی از نيروهای تحريم در خارج از مرزها، وارد فاز نوينی در انتخابات ِ شکل گرفته در جمهوری اسلامی و متفاوت با دوره های ديگر انتخابات گرديد. در اين دوره حزب دمکرات کردستان ايران، در مقابل گزينش رويه ی هميشگی تحريم، مردم را به مشارکت در انتخابات و برگزيدن افراد خوش نام دعوت نمود. مسير دخالت گری مردم در فضای سياسی بوجود آمده از بعد از دوم خرداد، با اوکی حزب دمکرات کردستان و تحريم نسبتأ سرد سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان - کومه له که تازه از درون يک انشعاب ِ ديگر در حزب کمونيست ايران سربرآورده بود؛ کامل تر گرديد. در انتخاباتِ شوراهای اسلامی شهر و روستا و در انتخابات دوره ششم مجلس، فضای سياسی به گونه ای بود، که حتا هوادران ِ جريانات ِ تحريم را نيز ناگزير از همراهی با خود نمود. پر واضح است؛ گزينش چنين راهبردي، تنها در گفتمان و فضای سياسی آن دوره از حيات ِ سياسی جامعه ی ايران و کردستان، قابل ترجمان است. با انتخابِ خاتمی و آغاز جنبش اصلاحات، اما سهم مردم کردستان در همه ی زمينه ها تا جايی که به اصلاح طلبان رژيم بر می گردد، حتی بسيار کمتر از توان و ظرفيت های لازم در همان دوره را به نمايش می گذارد. نقض ِ آشکار حقوق بشر، اعدام زندانيان سياسي، سرکوب ِ حرکت و جنبش های اجتماعی و کشتار دهها نفر از مردم بی گناه، در جريان اين سرکوب ها و تنگ تر کردن حلقه ی فعاليت ِ نهادهای فرهنگی و مدني، تنها بخشی از کارنامه ی اصلاح طلبان در کردستان را شامل می شود. در اين دوره کردستان از يد ائتلاف يک گروه از خانواده و دوستان و بستگان ِ محمد رضا رحيمی خارج و عملا به قيوميت اقوام و هم شهريان رمضان زاده در آمده بود. نه تنها هيچ گونه بازبينيي در زمينه ی انبوه جنايتهای دو دهه ی گذشته صورت نگرفت، جنايتهای بيشتری هم به وقوع پيوست. در رابطه با شايسته سالاری و ايران برای همه ی ايرانيان که اتفاقا شعار اصلی اصلاح طلبان بوده است. وضع حتی بدتر از گذشته شده بود. دستاوردهای مردم در بعضی زمينه ها، گرفتار جنگ های جناحی و اختلافات ِ دستگاهای عريض و موازی حاکميت می شود. سياستهای رژيم در راستای نامتوازن بودن تقسيم بودجه که رمضان زاده در همايش کرمانشاه از آن داد سخن گفته بود؛ در هشت سال دولت اصلاح طلبان، که اختيار دولت و مجلس را در دست داشتند. بر وخامت وضعيت اقتصادی در کردستان می افزايد. آمار ارائه شده توسط رمضان زاده در همايش کرمانشاه و برآورد سطح توسعه يافتگی کردستان در تناسب بااستانهای ديگر، نه تنها اصلاح طلبان را تبرئه نمی کند؛ اتفاقا" کيفر خواستی عليه آنان به شمار می رود. در زمينه ی مسائل فرهنگي، حتا وضعيت از آنچه بود؛ بدتر می شود. برخورد اصلاح طلبان طرفدار حاکميت با مردم کردستان، ادامه ی همان نگاه امنيتی در گذشته بوده است. حميد رضا جلايی پور در يکی از روزنامه های تحت مديريت خود و در ستون نگاه قومي، از سانسور 90% ی مطالب ارسالی از کردستان سخن گقته بود. بدون شک ده درصدی هم که اقبال انتشار می ياقت. در حوزه مسائل دينی و تقويت ِ گرايش سوم که در بالا بدان اشاره آمد، قرار می گرفت.(5) انتخابات نهمین دوره ی ریاست جمهوری، متفاوت از دوره های گذشته، جمعه 27 خرداد ماه برگزار می گردد. برجستگی این دوره از انتخابات از چشم ناظران سیاسی پنهان نمانده است. سوای همه مشکلاتی که این روزها حاکمان ایران با آن دست به گریبانند. اراده عمومی مردم ایران بر اساس همه نظرسنجی هایی که تا کنون انجام گرفته است، نشان از تحریم گسترده انتخابات دارد. در کردستان اکثریت عظیمی از مردم در انتخابات شرکت نحواهند کرد. در ماههای گذشته تلاش گسترده ای در راستای مجاب جامعه شهری به شرکت حداکثری در انتخابات صورت گرفت. صفوف به هم پیوسته تحریمیان در داخل و خارج چنین تلاشهایی را در سطوح میانی جامعه بی اثر کرد. تحریمان، همه ی تلاشهای خود را صرف بی اثر کردن پروژه های فرصت طلبانه ی اصلاح طلبان(6) کردند. اما از شگردهای هاشمی و جناح راست غافل ماندند. اگر آرائی به صندوق های رآی ریخته شود. علاوه بر مزدوران رژیم، تشکیلات نظامی و زندانیان، مطمئنا این آراء، آرای لایه های کم درآمد حاشیه ی شهرها و مردم محروم روستاها خواهد بود. از اینکه معین در کردستان از سایر کاندیداهای دیگر آرای کمتری خواهد داشت، تردیدی وجود ندارد. معین اگر می توانست آرای جامعه شهری کردستان را بدست آورد. در آن صورت شانس موفقیت او از کاندیداهای دیگر بیشتر می بود. به همین دلیل استراتژیستهای جناح اصلاح طلب، طرح انتخاباتی قومیتها را در اولویت کار خود قرار دادند. این طرح که مشمول همه ملیتهای ساکن ایران می شد؛ حداقل در کردستان با شکست مواجه شد. اما اشتباه بزرگ تحریمیان ِدرون جامعه، غافل ماندن از طرحهای دیگر رژیم بود. غفلتی که ممکن است کفه مشارکت را اندکی به نفع حاکمیت سنگین کند. منحنی مشارکت مردم در دوره های گذشته حاکی از مشارکت حداکثری مناطق محروم کشور است.(7) کردستان از نظر توسعه یافتگی در ردیف مناطق عقب افتاده ی گشور قرار دارد. و هنوز ابزارهای کارآمد فراوانی برای مجاب محرومین جامعه به شرکت در انتخابات وجود دارد. نقطه ای که تحریمیان،برنامه ای برای آن نداشتند در حالی که رفسنجانی و برخی از کاندیداهای دیگر آرام و بی صدا به آن چسپیده بودند!
پی نوشت:
_____________________________________________
- انتخابات دوره ی اول مجلس شورای ملي و انتخابات شورای شهر سنندج در سال 1358 به دلايلی خارج از محدوده ی اين نوشته است. انتخابات ياد شده در فضايی کاملا متفاوت با دوره های بعدی صورت گرفت. که خود مجال ديگری می طلبد.
- در انتخاباتِ مجلس شورای اسلامی نيز، نمونه های ازگزينش چنين رفتارهای را می توان ديد. در دوره چهارم مجلس شورای اسلامي، جواد آقاکثيري، که با نام مستعار حسيني، همراه همسرش طالقاني، از سال 1359 به مدت ِ چهار سال، رياست اداره ی اطلاعات مريوان را عهده دار بود. نامزد نماينده گی مجلس، در حوزه ی انتخابييه ی مريوان شده بود!! نامزديی جواد آقا کثيري! که همراه همسرش، نزد مردم و زندانيان آن دوره، لقب شاه و شاه بانو گرفته و کُشتار، شکنجه و پرونده سازی برای يک نسل از شهروندانِ ِ مريوانی به ارمغان آورده بودند. مردم را به واکنش ِ گسترده و شرکت فعال، در انتخابات، ترغيب کرد. در اين دوره از انتخابات، حتا شماری از بايکوت کنندگان ِ ثابت و هميشگی انتخابات، از بيم انتخاب ِ اين عنصر جنايتکار، شرم حضور در پای صندوق های رای را به جان خريدند. سهم جواد آقاکثيری (برادر حسيني)، از جمعيت دويست هزار نفری شهر مريوان، با احتساب چند اتوبوس از هم ولايتی هايش، تنها سيصد رای بود!
- هيبت سولتان، يکی از کوههای کردستان عراق و مُشرف بر شهر کويه است.
- کويه، شهری در کردستان عراق، محل استقرار حزب دمکرات کردستان ايران.
- دستاوردهای مردم، درجنبش های اجتماعی و فرهنگی سالهای اخير، که ميمون و مبارک است. نتيجه حاتم بخشی اصلاح طلبان، يا جناح های ديگر رژيم نبوده است. اين دستاوردها، که مُهر برگشت ناپذيريی بر پبشانی خود، حک کرده اند. تحريم ِ فعال انتخابات ِ دوره ی دوم شوراها و دوره ی هفتم مجلس را، در دل خود به ثبت رسانده اند.
- به دلیل طولانی شدن مطالب در کالبد شکافی جریان موسوم به اصلاح طلبان دولتی در این دوره خودداری شد. جریانی که به اعتقاد من از گرایش سوم تغذیه می کند.* بخشهایی از این نوشته در سایت اخبار امروز 17 فروردین ماه منتشر شده است.
- آمار مشارکت مناطق کردنشین در هشت دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری به نقل از سیروان نیوز 18 خرداد 84
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر